Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Жаъфари Содиқ

Жаъфари Содиқ ҳазратлари Аҳли байтдан бўлиб, Силсилаи олиянинг тўртинчисидир. Отаси Муҳаммад Бокир, бобосининг бобоси ҳазрати Алидир.

Илм ва фазилатда замонининг бир донаси бўлди. Дин билимлари билан бир қаторда фан илмларида ҳам сўзлари далил эди. Етиштирган талабалари жабр ва кимё илмларида турли кашфлар қилган, бу илмларнинг асос системасини қурганлар. Физика ва кимё илмларининг мавзусини ташкил этган модда ва улар ҳақида билими жуда теран эди. Кимёнинг отаси ҳисобланадиган Жобир ҳам Жаъфари Содиқ ҳазратларининг шогирди эди.

Батафсил

Қосим бин Муҳаммад

Қосим бин Муҳаммад ҳазратлари Тобеъиннинг буюкларидан бўлиб, Мадинада етишган ва “Фуқаҳо-и сабъа” деган ном билан машҳур бўлган етти буюк олимдан биридир. Силсилаи олия деб аталувчи улуғ олим ва валийларнинг учинчисидир.

Отаси Муҳаммад ҳазрати Абу Бакрнинг ўғлидир. Имоми Зайналобидин билан ҳам холавачча бўладилар. Отаси шаҳид қилиниб, кичик ёшида етим қолгач, аммаси ҳазрати Оишанинг ёнида ўсиб-улғайди. Асҳоби киромдан бир қанчасини кўрган ва улардан илм ўрганган.

Батафсил

Имоми Аъзамнинг ҳадис илми

Савол: Баъзи кимсалар, Имоми Аъзам ҳақида “Абу Ҳанифанинг ҳадис илми заиф” дейишади. Бундай дейишдан мақсадлари нима?

Жавоб: Ҳадис илми заиф бўлса, фиқҳ илмида қандай қилиб чўққига чиқибди? Булар бир-бирига боғлиқ бўлган илмлар. Фиқҳ олими бошқа илмлар билан бирга ҳадиси шарифларни ҳам яхши биладиган зотдир.

Батафсил