Вафот хабари келганда

Савол: Бировнинг ўлганини эшитганда нима дейиш керак?

Жавоб: Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Бир мусулмоннинг ўлимини эшитганда “Инна лиллоҳ ва инна илайҳи рожиун” дегандан кейин “Ё Рабби, уни солиҳлар қаторидан қилгин, бола-чақасига яхшиликлар эҳсон қил, бизни ҳам, уни ҳам мағфират қил” деб дуо қилсин!” (Ибни Асокир)

[“Инна лиллоҳ ва инна илайҳи рожиун” Бақара сурасининг 156-ояти каримасидир. “Албатта биз Аллоҳу таолонинг қулимиз. Ўлгандан кейин яна Унга қайтамиз” маолида.]

Батафсил

Ўлганлар ортидан йиғлаш

Савол: Ўлганлар учун йиғлашга бўладими?

Жавоб: Ўлик учун овоз чиқармасдан йиғлаш жоиз. “Шарҳ-ус-судур” ва “Баракот”да “Мўминнинг ўлимига кўклар йиғлайди” деб ёзилган. Ўлганлар учун баланд овозда йиғлаш, мотам тутиш, қора кийим кийиш, мотам белгилари илиб қўйиш, расмини кўтариб юриш жоиз эмас.

“Ҳазонат-ур-ривоят” китобида “Жанозада ва жаноза чиққан жойда қора ёпинчиқлар ёпиш ва қора кийиниш жоиз эмас” дейилган. Барча ҳадис китобларида жаноби Пайғамбаримизнинг ўлган киши учун баланд овозда йиғлашнинг ўликка азоб беришини марҳамат қилганликлари билдирган.

Батафсил

Жаноза намози ва дафн

Савол: Жаноза намозини ўқиш фарзми?

Жавоб: Фарзи кифоядир. Бир неча киши ўқиса, бошқалардан бу фарз соқит бўлади. Яъни бир мўминнинг вафоти ҳақида эшитган эркакларга, эркаклар бўлмаса, аёлларга жаноза намозини ўқиш, ювиш, кафанлаш ва дафн қилиш фарзи кифоядир.

Савол: Жанозада намоз майит учун ўқиладими?

Жавоб: Йўқ. Жаноза намози - Аллоҳ учун намоз, майит учун дуо ҳисобланади.

Батафсил

Тиловат саждаси

Савол: Сажда оятлари қайси сураларда?

Жавоб: Қуйидаги сураларда. Ёнида оят рақамлари ҳам кўрсатилган:

Аъроф, 206;

Рад, 15

Наҳл, 49

Исро, 107

Марям, 58

Ҳаж, 18

Фурқон, 60

Батафсил

Имом бўлишнинг масъулияти

Жаноби Пайғамбаримиз бир ҳадиси шарифда марҳамат қилдиларки: “Азон айтиш учун шошилинг, лекин имомликка талпинманг!”

Сайфаддин бин Қутлубуға ҳазратлари Ҳанафий мазҳаби фиқҳ олимларидандир. Асли туркман бўлиб, ҳ.798 (м.1396) йили туғилди. Тафсир, калом ва фиқҳда асрининг имоми эди. 881 (м.1477) йили Қоҳирада вафот этди. Бир дарсида айтдики:

Жамоат билан намоз ўқиш суннати ҳудо, яъни ислом шиори бўлган муҳим суннатдир. Одамлар орасидан жамоатга имом танлашда қуйидаги хусусиятларига қаралади:

1. Суннатни, яъни динни энг яхши биладиган, намозни бузадиган ва бузмайдиган сабабларни яхши билишига.

Батафсил

Кема ва портларда намоз

Савол: Кема билан турли давлатларга бораман. Кема ва портларда намозни қандай ўқийман. Тўрт ракатлик намозларни икки ракат қилиб ўқийманми?

Жавоб: Сузиб бораётган кемаларда фарзларни ўтириб ўқиш икки имом наздида жоиз эмас. Лекин бош айланиши ўтириб ўқиш учун узр ҳисобланади. Денгиз ўртасида лангар ташлаб турган кема шамолда қаттиқ чайқалаётган бўлса, сузиб бораётган кема ҳукмида бўлади. Қаттиқ чайқалмаётган бўлса, масалан соҳилда турган бўлса, уни ичида фарз намозларни ўтириб ўқиш жоиз бўлмайди.

Батафсил

Транспорт воситаларида намоз

Савол: Транспорт воситаларида намоз ўқиладими?

Жавоб: “Соғлом кишининг кема, поезд, самолёт ва автобус каби транспорт воситаларида фарзларни ўтириб ўқиши жоиз эмас. Лекин таяммум қилиш учун зарурий узрлари бор бўлса, жоиз бўлади.” (Ҳалабий, Радд-ул мухтор)

Зарурий узрлар қуйидагилардир:

Батафсил

Сафарда намоз қандай ўқилади?

Савол: "Сафарий" билан "мусофир" дегани бир маънога келадими? Сафарда намоз қандай ўқилади?

Жавоб: "Сафарий" ёки "мусофир" сўзлари диний термин сифатида доимий юртидан маълум масофада йироқ сафардаги одам деганидир. Пиёда 3 кунлик масофадаги бир жойга бориш учун тураржойидан йўлга чиққан одам йўлининг икки тарафидаги қатор уйлар тугаган жойдан бошлаб сафарий бўлади. Ҳозир катта шаҳарларда чекка уйлар тушунчаси ҳам қолмаган. Шунинг учун катта шаҳарларда яшайдиган жойимизга яқин қабристон, фабрика, мактабдан ўтганда, яъни бир квартал ёки маҳалладан чиққанда сафарийлик бошланади.

Батафсил

Стулда ўтириб намоз ўқиш

Савол: Баъзи масжидларга стуллар қўйилган. Стулда ўтириб намоз ўқийдиганлар “Динда осонлик бўлгани учун сутлда ўтириб намоз ўқиймиз” дейдилар. Бу тўғрими?

Жавоб: Тўғри эмас. Динда қийинчилик йўқ дегани “Сизга қийин бўлган ибодатни бажарманг ёки бу ибодатларни истаганингиздек ўзгартиринг” дегани эмас. Динимиз изн берган рухсатлардан фойдаланиш керак. Масжидгача келишга қурби етган одамнинг ерга ўтиришга кучи етмайдими.

Батафсил

Хасталикда намоз қандай ўқилади?

Савол: Хаста одам намозларини қандай ўқийди?

Жавоб: Хасталик турлича бўлади. Оёқда туролмайдиган касал намозни ўтирган ҳолида ўқийди. Ўтиролмайдиган эса ётган ҳолида имо билан ўқийди.

Ҳадиси шарифда: “Хаста намозини оёқда туриб ўқий олмаса, ўтирган ҳолида, бунга ҳам кучи етмаса, орқаси билан ётган ҳолида имо билан ўқийди” деб марҳамат қилинди.

Батафсил