Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Ота калимасининг маънолари

Савол: Христианлар нима учун Аллоҳга "ота" дейишади? Бундан ташқари, Пайғамбар жанобимизнинг боболаридан бўлмиш ҳазрати Иброҳимнинг отасига кофир дейишадими?

Жавоб: Қуръони каримда ҳазрати Яъқубга “Отанг Иброҳим, Исмоил ва Исҳоқ” деб буюрилади. (Бақара, 133) Ҳазрати Яъқуб ҳазрати Исҳоқнинг ўғлидир. Ҳазрати Исмоил амакиси, ҳазрати Иброҳим эса бобосидир. Демак бу ерда амакига ҳам, бобога ҳам ота дейилган. Ҳазрати Иброҳимнинг отаси Торуҳ бўлгани ҳолда амакиси ва ўгай отаси Озарга нисбатан Қуръони каримда “Иброҳимнинг отаси” деган ифодани учратамиз. (Анъом, 74)

Ҳазрати Одамга "Одам ота" дейилганидек ҳазрати Нуҳга ҳам "иккинчи ота" дейилмоқда. Ҳадиси шарифда: “Одам билан Нуҳ орасида ўнта ота бор” деб марҳамат қилинган. (Табароний)

Расулуллоҳ амакиси Абу Толибга ота ва унинг аёли Фотима бинти Асадга она деганлар. Бу воқеа ҳадиси шарифлар билан собитдир. Туркистон диёрида ҳурматли кишиларга ҳам "ота" дейилиши “Рашаҳот” китобида ёзилган. Турли миллатларда амакига, ўгай отага, қайнотага ва ёрдамсевар кишиларга ота дейиш одат. Инсонларга яхшилик қилган, уларни ҳимоясига олганларга мажозан "фақир отаси" дейилади.

Қари кишиларга ҳам ҳурмат маъносида ота дейилади. Эскидан зовия ва хонақоҳлар (тариқат мактаблари) улуғига ҳам ота дейиларди. Бугунда тўдабошиларига ҳам мафия отаси дейилмоқда. Кампирларга ҳам Фотима она, Ойша она ёки Ҳожи она дейилади. "Ота" деганимиз билан у киши бизнинг ўз туққан отамиз бўлиб қолмаганидек, "она" деб ҳитоб қилган аёлллар ҳам бизнинг ўз онамиз бўлиб қолмайди. Булар ҳурмат учун айтилади. Яна қари кишиларга қариндош бўлмасак ҳам амаки, бобо, хола, буви деймиз. Булар ҳақиқий маънода эмас, ҳурмат маъносидадир.

Қайнота ва қайнонага "ота" ва "она" дейиш нормал ҳодиса. Баъзи жойларда қайнонага "жижи она" ҳам дейилади, Булар мубоҳ одатлардир. Гуноҳ бўлмаган одатларга эргашишда хавф йўқ. Ҳатто гуноҳ бўлмаган баъзи одатларга амал қилмаслик "у фалончи" дегандай ном олишга, шуҳратга ёки ўзгаларнинг кўнглини оғритишга сабаб бўладиган бўлса, бундай одатларга амал қилиш керак. (Ҳадиқа)

Бугун баъзи христианлар “Барчамиз Аллоҳнинг фарзандларимиз. Аллоҳ барчамизнинг отамиз. Инжиллардаги ота ва ўғил калималарини шундай тушуниш керак” дейишади. Христианларнинг аксари  Инжиллардаги "ота" калимасини нотўғри тушунгани учун  Аллоҳу таолога қатъиян Исонинг отаси дейишмоқда. Инжиллардаги ота муборак бир мавжудот,  ўғил эса, унинг севгили бандаси-қули демакдир. Яъни бу ифодалардан мақсад уч тангри эмас. "Ота" ва "ўғил" сўзлари ишлатилган жумлалардан чиқадиган маъно қуйидагича:

“Ҳар нарсанинг ҳокими ва молики бўлган Аллоҳу таоло ҳазрати Исодек севгили бир қулини инсонларга пайғамбар этиб юборди.”

Ҳозирги Инжилларнинг эски ибронийча нусхаларидан нотўғри таржима қилиш натижасида юзага келганини айтаётганлар ҳақли. Чунки ибронийча Ота калимаси “Ҳурматга лойиқ улуғ шахсият” деган маънога ҳам келади. Бунинг учун Қуръони каримда ҳазрати Иброҳимнинг амакиси бўлган Озарга “Озар деган отаси” деган ифода ўтган. Ўғил калимаси ҳам ибронийчада ўзига жуда яқин, қадрдон бўлган бирини таърифлаш учун қўлланилади. Матта Инжилининг 5-боби 9-оятида “Тинчликсеварлар нақадар табаррук инсонлардир, улар Худонинг ўғли деган ном билан ёдга олинади” дейилади. Бу ерда "ўғил" сўзи "Аллоҳнинг севган қули" деган маънони беради. У ҳолда Инжилда "ота"дан мақсад - муборак бир яратувчи, "ўғил"дан мақсад эса, севгили бир бандадир.

Натижа: Инжилларда "ўғил" таъбири Исо алайҳиссаломдан ўзга инсонларга нисбатан ҳам ишлатилган. Масалан, Матта ёзган Инжилда айтиладики: “Тинчликсеварлар нақадар табаррук инсонлар, улар Худонинг ўғли дея ёдга олинади.” (5/9)

“Сизлар самоларда бўлган Отанинг фарзандлари бўласизлар.” (5/45)

Агар "ота ва ўғил бўлиш" ҳазрати Исо ҳақида ҳақиқий маънода ишлатилган бўлса, унда ўзга инсонлар ҳақида ҳам ҳақиқий маънода ишлатилган бўлади. У ҳолда, нафақат ҳазрати Исо, балки барча одамзод Аллоҳнинг ўғли, фарзандлари бўлади. Агар "ота" таъбири ўзгаларга нисбатан мажозий маънода ишлатилган бўлса, унда ҳазрати Исога нисбатан ҳам мажозий маънода қўлланилган бўлади.

Батафсил

Христианликда таслис (учлик) ишончи

Савол: Таслис ақидаси Инжилларга қачон киритилди?

Жавоб: Илк ёзилган уч Инжилнинг (Матта, Маркос, Лука) ҳеч бирида Таслисга доир ҳатто битта ҳарф ҳам йўқ эди. Тўртинчи бўлиб пайдо бўлган юнонча Юханна Инжилида юнон файласуфи Афлотуннинг таслис (уч Худолик) фикри кўриниш топди. Барнабас Инжилида Аллоҳнинг бир эканлиги айтилади. Константин Афлотуннинг таслис фикрини янги Инжилга ҳам илова қилдиргач роҳиб Ариус “Таслис - улкан залолат! Аллоҳ бир, Исо унинг ўғли эмас, қули” дегани учун христианлар уни черковдан қувғин қилишди. Ариус Мисрга қочса ҳам, ашаддий христианларнинг суиқасдларидан қутила олмай, шаҳид қилинди.

Бугунги кунда Таслис (уч Худолик) христиан динининг асосини ташкил этмоқда. Аллоҳ айни пайтда ҳам учта, ҳам битта деган ақида черковларга ҳоким. Булардан бир қисми учликни Ота, Ўғил ва Руҳулқудс сифатида қабул этади. Бошқа бир қисми эса, Аллоҳ, Марям ва Исо дейишади. Ҳазрати Исо ҳақида “У ўғил тангри, Худо инсон танасига кириб, ҳазрати Марямдан туғилган” дейишади. Яъни бу улуғ Пайғамбарнинг ҳам инсондан туғилганига ҳамда илоҳ эканлигига ишонишади. Махлуқдан туғилган зотнинг ўзи ҳам махлуқ, яъни яратиқ бўлмайдими? Унга қайси ақл билан Холиқ (яратувчи) дейиш мумкин?

Христианлар Руҳулқудснинг Ота тангридан ажралиб чиқиб, Исонинг вужуди билан бирлашиб кетганига эътиқод қилишади. Мусулмонликда эса, Руҳулқудс тўрт улуғ фариштадан Жаброилнинг исмидир. Унинг вазифаси бутун инсонларга руҳ уфлаш билан бирга Пайғамбарларга ваҳий ҳам олиб келади. Худди барча руҳлардек Руҳулқудснинг ўзи ҳам бир яратиқ, яъни махлуқдир.

Христианлар ҳазрати Исонинг жуда кўп ибодат қилганига, кейин эса, яҳудийлар томонидан ўлдирилганига, ўлдирилишдан олдин яширинишга жой излаганига, яширинган жойидан қўлга тушиб, шиддатли азоблар чекиб “Ё Рабби! Мени нима учун тарк этдинг?” деб Аллоҳга ҳолидан шикоят этганига эътиқод қилишади. Ўлдирилганидан кейин Жаҳаннамга кириб, ҳазрати Одам билан унинг наслидан келган барча пайғамбарларни у ердан чиқарганлигига, уч кундан ўтгач жасади ўликларнинг орасидан жонланиб туриб, кўкка учиб кетганлигига ва ота тангрининг ўнг тарафига бориб ўтирганлигига ишонишади. Яъни ҳазрати Исо йўқдан яратилган, ҳазрати Марямдан туғилган, сут эмган, еб-ичган, болалик ва ёшлик чоғларини инсонлар орасида кечирган. Шу ҳолда кейинчалик ўлганлигини ҳечбир христиан инкор қилмайди. Лекин шундай бўлишига қарамасдан йўқдан яратилган ва еб-ичишга муҳтож бўлган бир кишининг асло Худо бўлолмаслигини негадир қабул қилишмайди. Бу қандай Худоки, яҳудийларнинг қўлида ожиз қолиб, қутилиш учун яширинишга жой ахтарса, яна яшириниб ўтирган жойидан қўлга тушиб душманлари қўлида хочга михланиб ўлдирилса?

Ҳам тангри эди дейишади, ҳам-да кўп ибодат қилганлигини айтиб фахрланишади. Тангри ҳам ўз-ўзига ибодат қиладими? Ота тангрининг ўнг тарафига ўтиб ўтирди деганларига қараганда унинг зотини Худодан алоҳида бир мавжудот эканлигини эътироф қилишган ва устига устак ҳақиқий бўлган Худонинг ўзига ҳам макон иснод этишган бўлади. Тангрилик қудрати бор деб эътиқод қилинган зотнинг ўзга бир тангрига ва маконга муҳтож бўлиши ожизликдир. Ваҳоланки Илоҳда ожизлик бўлмайди. Бошқа бир Худога, маконга ёки бошқа бирон бир нарсага эҳтиёжи бўлган зот ҳечқачон тангри, илоҳ. Худо бўлолмайди.

Инжилларда ўғил таъбири нафақат Исо алайҳиссаломга, балки бошқаларга нисбатан ҳам ишлатилган. Масалан, Матта ёзган Инжилда “Тинчликсеварлар қандай таббарук кишилардур, улар Худонинг авлодлари дея ёдга олинади.” (5/9) “Сиз кўклардаги Отанинг ўғиллари бўласиз.” (5/45)

Агар "ота ва ўғил бўлиш" сифатлари ҳазрати Исо ҳақида ҳақиқий маънода қўлланилган бўлса, бошқа инсонлар ҳақида ҳам ҳақиқий маънода қўлланилган бўлади. Унда фақат ҳазрати Исо эмас, барча инсонлар Худонинг ўғилллари, фарзандлари бўлишади. Агар "ота" таъбири ўзга одамларга нисбатан мажозий маънода ишлатилган бўлса, ҳазрати Исо учун ҳам мажозий маънода ишлатилган бўлиши керак.

Матта Инжилида ҳазрати Исога пайғамбар дейилган: “Оршелимга кирганида бу ким дея шаҳар ғалаёнга келди. Халқ эса, бу Насоралик Исо пайғамбар дейишди.” (21/10-11)

“Исо, бир пайғамбардур, у ўз ватанидан бошқа ерларда ҳам обрў-эътиборсиз қолмайди, деди.” (13/53-54)

Кўриб турганингиздек христианлар ҳатто ўзлари ёзган "муқаддас" китобга ҳам ишонишмайди, Исони пайғамбар эмас, илоҳ- дейишади.

Батафсил

Христианликни кимлар бузди

Савол: Одам алайҳиссаломдан бери келаётган Аллоҳнинг дини ҳазрати Исодан кейин қандай бузилди? Ким бузди? Авваллари ҳаром бўлган нарсаларнинг ҳалол этилиши қандай юз берди? Уч тангри ишончи қаердан келди?

Жавоб: Французлар Сант Паул деб атайдиган Болус-Паулус-Павлос исмли бир яҳудий пайғамбар яҳудийлардан келмади деб,  ўзини насронийларга исавий қилиб кўрсатиб, ўзини дин олими сифатида танитди. Ҳазрати Исодан кейин биринчи иши ҳақиқий Инжилни йўқотиш бўлди. Исо Аллоҳнинг ўғли деди. Шаробни ва тўнғизни ҳалол қилди. Қиблаларини Каъбадан қуёш чиқадиган тарафга алмаштирди. Аллоҳ ҳам битта, ҳам учта деди. Диндан қайтган бу яҳудийнинг сўзлари дастлаб ёзилган тўрт Инжилга, хусусан, Луканинг Инжилига аралашиб кетди. Ҳазрати Исонинг суҳбатларида бўлган, ҳазрати Исонинг дўсти, ёрдамчиси, яъни ҳаворийлардан бўлган Барнабас ҳазрати Исодан эшитганларини ўзгартмасдан ёзиб қолдирган эди. Лекин бузуқ тўрт Инжилга алданганлар, фирқаларга бўлинди. Бир-биридан фарқли 72 та фирқа ҳосил бўлди. Павлоснинг ҳиёнати фош қилиниб, Қуддусда икки марта ҳибсга олинди. Сўнгра Римга жўнатилди. У ерда Нерон томонидан боши танасидан жудо этилди.

Агар Павлоснинг ҳаёти яхшилаб синчикланса, унинг доимо ҳаворийларни ёмонлагани ва уларни тинимсиз таъқиб қилишга урингани яққол кўзга ташланади. Жуда кўп христиан роҳиблари Павлосни христианликнинг ягона қурувчиси деб тан олишади. Чунки попларнинг фикри бўйича ҳазрати Исо билан ҳаворийлар иймон ва ибодат жиҳатидан яҳудийликка (ҳазрати Мусонинг динига) боғлиқ бўлиб қолгандилар. Павлос бунга қарши чиқиб, яҳудийликка тегишли бўлган бутун ибодатларни тарк эттирди. Шу тариқа ҳазрати Исо ва ҳаворийлар билдирган динга зид янги дин пайдо бўлди. Бу дин ҳаворий Петруснинг таблиғ этишга ҳаракат қилган ҳақиқий насронийликдан ўзгача, Павлоснинг фикрларидан пайдо бўлган дин эди.

Поплар Павлосни муборак деб билишади. Павлоснинг ёзган мактублари Аҳд-и жадиднинг охирида муқаддас китобнинг бир қисмини ташкил этади. Лука ёзган Расулларнинг ишлари қисми Павлоснинг таржимаи ҳолидир. Павлоснинг ёзган мактублари ҳам  бузуқликда тўртта Инжилга ажралишдек залолатдан кам эмас. Павлос талимотининг аксар қисми христианликнинг иймон асосларини ташкил этади. Масалан:

“Гуноҳ, руҳ ва бадан учун ўлим, ҳазрати Одамнинг тақиқланган мевани ейиши билан бошланди. Ҳазрати Одамнинг наслидан келган бутун гўдаклар бу гуноҳ ифлослигига булғаниб туғилади. Тангри ёлғиз ўғлини ер юзига юборди ва ҳазрати Одамдан бери келаётган гуноҳдан одамзодни қутқарди.”

Павлос мана шундай ҳурофотларни динга аралаштириш билан насронийликдан ўчини олди. Христианлар эса ҳалигача уни Расул Павлос дейишиб, уни насроний азизи сифатида улуғлашади. Ҳазрати Исони умрида кўрмаган бир одамнинг сўзлари билан динларининг иймон ва ибодат асосларини ҳеч чекинмай белгилашяпти. Шунча зиддиятларга қарамай яна мана шундай ҳурофотга ботган диннинг Аллоҳ юборган энг сўнгги ва энг комил дин эканлигини даво қилишяпти.

“Изҳор-ул ҳақ”да айтиладики: Павлоснинг гапларида зидликлар жуда кўп. “Расулларнинг ишлари” китобида “У билан бирга сафар қилганларнинг тили тутилди. Овозни эшитади, аммо ҳеч кимни кўрмасдилар. (9/7 боб). Мен билан бирга бўлганлар нурни кўрдилар. Аммо менга сўзланган сўзни эшитмадилар. (22/9 боб)” дейилади. 26-бобда эса овоз ҳақида умуман гапирилмайди, яъни уч ифода бир-бирига мос келмайди.

Яна айтиладики: Раб унга “Тур, шаҳарга кир. Нима қилиш керак бўлса, сенга айтилади” деди. (9/6 боб)

Раб менга: Тур Шомга бор, у ерда нима қилиш кераклиги сенга айтилади. (22/10 боб)

Ўрнингдан тур, чунки кўрган нарсаларингда сени гувоҳ қилиш учун сенга кўриндим. Сени юборган миллатлардан ҳам қутқараман. (26/17,18 боб)

9- ва 22-бобларда нима қилиши кераклиги шаҳарга киргандан кейин айтилиши баён этилса, 26-бобга кўра овозни эшитган жойида нима қилиши кераклиги унга айтилган.

Нурни кўриб, ҳаммамиз ерга йиқилдик. (26/14 боб)

Ҳолбуки 9/7 бобда у билан бирга бўлганлар овоз чиқара олмайдилар. 22 бобда эса нутқи тутилади, деган сўз йўқ.

Ҳозирги христианлар Инжилларини мана шундай қарама-қаршиликлардан холи қилишга уринишмоқда.

Батафсил