Сарваримиз изидан
1989
Ҳаж ва умра сафарига борганлар куннинг хоҳлаган палласида тоққа чиқадилар. Айниқса кун ботаётганда манзара жуда чиройли тус олиб, майин шабада эсади. Шом ва хуфтон вақтларида атрофдан элас-элас азон овозлари эшитилади. Илк ваҳий тушган ғор унчалик катта эмас. Ичи намозга тура оладиган даражада баланд ва сажда қила оладиган даражада кенг. Бошқача айтганда оёқда тик тура оладиган ва ёта оладиган катталикдаги ғор.
--- Сарваримиз изларидан --- 13
М. Саид АРВОС қаламидан
Хиро (араблар унга Жабал-и Нур дейишади) Каъба-и муаззаманинг 5 км шимоли-шарқида жойлашган тик бир тоғдир. Баландлиги 621 метр. Макка-и мукарраманинг денгиз сатҳига нисбатан баландлиги ҳисобга олганда ушбу тоғ унчалик ҳам баланд ҳисобланмайди. Тоғнинг бир томони бағоят тик, иккинчи томони эса, нисбатан қияроқ. Узоқдан қараганлар уни худди рукуга эгилган инсон шаклига ўхшатишади. Авваллари тоққа чиқиш қийин эди, оёқ остидаги тошлар думалаб, йиқилиб яраланганлар бўларди.
Ҳозирда ғорга олиб чиқувчи деярли йўл деса ҳам бўладиган цемент ва тошдан номига зиналар солиниб, омонат тутқичлар ўрнатилган ҳали тугалланмаган зинапоянинг борлиги дилни қувонтади. Лекин бу хайрли ишга давлат унчалик хайрихоҳ эмас, ишни асосан Ҳиндистон, Бангладеш ва Афғонистондан келган фуқаролар қилишмоқда. Улар қўлларидан келганича пастдан қум, цемент, сув орқалаб чиқишиб, бир кунда битта ё иккита зина ясашмоқда. Бу ерга келиб-кетаётган- (аксарият турк зиёратчи)лар ушбу хайрли ишга бир-икки чақа ташлаб ўтиш орқали, ўз ҳиссаларини қўшмоқда.
Батафсил