Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Савол: Ота-онам рўмол тақишимга қарши. Эътироз қилсам, ота-она ҳақлари ҳақида гапиришади. Нима қилишимни тавсия қиласиз?
Жавоб: Ота-онанинг динга зид бўлмаган амрлари бажарилади. “Ичкилик ич, намоз ўқима, ўранма” дейдиган бўлса, бу амрлари бажарилмайди. Бундай амрларни бажармаган фарзанд ота-онасига осий бўлмайди. Фарзандларини динга мос тарбияламаган ота-онанинг фарзанди устида ҳаққи бўлмайди. Ота-онангизни ранжитмасдан ҳал қилишга урининг. Сизнинг динга амал қилишингиздан ота-онангиз ҳузурсиз бўлса, бунинг сизга зарари бўлмайди. Ким нима деса ҳам ҳижобга риоя қилиб, намоз ўқишда давом этишга ҳаракат қилишингиз керак.
Савол: Хотини қиз туққанда ранжийдиганлар бор. Қиз фарзанднинг динимиздаги ўрни қандай?
Жавоб: Қиз фарзанд кўрганда хафа бўлиш, айниқса хотинини айблаш жуда нотўғри иш. Қуръони каримда маолан: “Аллоҳ истаган одамига қиз, истаганига ўғил фарзанд беради. Хоҳлаганига ўғил ҳам, қиз ҳам беради. Хоҳлаган одамини бепушт қилиб қўяди. Албатта У (барча нарсани) билгувчи ва (Ўзи истаган нарсани яратишга) қодирдир.” дейилган. (Шўро, 49-50)
Пайғамбаримиз: “Қиз фарзандларингизни хор кўрманг” деб буюрганлар. Уларни хор кўриш динни билмасликдан юзага келади. Аввало хайрли фарзанд сўраш керак. Хайрли бўлмаганидан кейин қиз ёки ўғил нима фарқи бор?
Савол: Ота фарзандларидан қанча ёшигача масъул бўлади?
Жавоб: Ўғилларидан оқил-болиғ бўлгунича, қизларидан эса турмушга чиққунича масъул бўлади.
Савол: Ота ўғлини уйлантиришга мажбурми?
Жавоб: Ота ўғлини уйлантиришга мажбур эмас.
