Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Савол: Нафақа дегани нима? Унга нималар киради?
Жавоб: "Нафақа - одамнинг яшаши учун зарур нарсалар бўлиб, бунга "ҳавойижи аслия" дейилади. Унга егулик-ичгулик, кийим-кечак ва уй-жой киради. Яъни озиқ-овқат, уй ижара ҳақи, кийим ва уй ашёлари харажати нафақадандир. Бу харажатлар замонга, ҳолатга, урф-одатга қараб ўзгариб туради." (Ниқоя)
Хотинга нафақа
Савол: Хотинга нафақа бериш эр киши зиммасига қачон фарз бўлади? Хотини бой бўлса ҳам барибир эри нафақа бериши керакми?
Жавоб: Ҳа, хотини бой бўлса ҳам, унинг нафақасини бериш эрнинг зиммасидаги фарздир. Нафақа, никоҳ ўқилиши билан эрга фарз бўлади.
Машҳур ҳадис олимларидан Воқидий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳазратлари баён қилади:
“Бир гал пулим қолмай анчагина қарзланиб қолдим. Байрам ҳам яқинлашиб қолганди. Аёлим “Бизку йўқчилик ва етишмовчиликка сабр қиламиз. Лекин шу болаларимизнинг ҳоли нима кечади? Улар ҳар куни қўшни болаларни безанган ва чиройли кийимларда кўришади. Бизнинг фарзандларимиз эса, йиртиқ-ямоқ кийимлар кийишган. Ҳеч бўлмаса шуларнинг кийимларига сарфлайдиган пул топсангиз” деб йиғлаб-сиқтади.
Савол: Ҳурмати мусоҳара дегани нима ва бунинг натижаси қандай бўлади?
Жавоб: Ҳар қандай бир аёл билан зино қилиш ёки у аёлнинг баданидан хоҳлаган бир жойига шаҳват билан тегиниш, унутиб ёки янглишиб ушласа ҳам Ҳанафий ва Ханбалий мазҳабларида "ҳурмати мусоҳара"га сабаб бўлади. Энди шу аёлнинг насаб ва сут орқали бўлган онаси ва қизлари билан у эркакнинг уйланиши, аёлнинг ҳам эркакнинг ўғли ва отаси билан турмуш қуриши абадий ҳаром бўлади.
Савол: Ҳурмати мусоҳара фақат шаҳват билан тегинганда ҳосил бўладими?
Жавоб: Ҳа, эркак ёки аёл бирбирига шаҳват билан тегсалар, ҳурмати мусоҳара ҳосил бўлади.
