Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Ихлос сурасининг фазилатлари

Савол: Ихлос сурасини (Қул ҳуваллоҳу ахад...) ўқишнинг қандай хосиятлари ва фойдалари бор?

Жавоб: Ихлос сурасини ўқишнинг фойдалари жуда кўп. Ҳадиси шарифларда шундай дейилади:

“Ихлос сурасини ўқиш Қуръоннинг учдан бирини ўқиш билан бирдек.” (Бухорий)

“Ўн марта Ихлос сурасини ўқиган одамга Жаннатдан бир сарой берилади.” (А.Аҳмад)

“Ётадиган пайт юз марта Ихлос сурасини ўқиган одам Жаннатга киради.” (Термизий)

“Бомдод намозидан кейин ўн бир марта Ихлос сурасини ўқиган одамга Жаннатдан бир сарой берилади.” (Хараити)

“Бомдод намозидан кейин Ихлос сурасини ўн икки марта ўқиган одам Қуръони каримни тўрт марта хатм этгандай савобга қовушади.” (Баззор)

“Тонгда ва шомда уч марта Ихлос ва муаввизатайн (Фалақ, Нос)ни ўқиш бало-қазо ҳамда қийинчиликлардан сақлайди.” (Термизий)

“Уйга кираётганида Ихлос сурасини ўқиган киши камбағалчилик кўрмайди.” (Т.Қуртубий)

“Ихлос сурасини ўқиган мусулмонга Жаннат вожиб бўлади.” (Насоий)

“Кимки сафарга чиқишда 11 марта Ихлос сурасини ўқиса, Аллоҳу таоло у сафардан қайтиб келгунча унинг уйини муҳофаза қилади.” (И.Нажжор)

“Арафа куни (барчасини бисмиллоҳ билан бошлаб) минг марта Ихлос сурасини ўқиган одамнинг бутун гуноҳлари кечирилади ва барча дуолари қабул бўлади.” (Абушшайх)

“Минг марта Ихлос сурасини ўқиган одам ўзини Аллоҳу таолодан сотиб олган бўлади.” (Рафеъий)

“Жума намозидан кейин етти марта Ихлос, Фалақ ва Нос сураларини ўқиган одам бир ҳафта бало-қазодан ҳамда ёмон ишлардан ҳимояланган бўлади.” (Сунний)

“Ётадиган маҳал Фотиҳа ва Ихлос сурасини ўқиган ўлимдан бошқа бутун нарсаларнинг зиёнидан омон бўлади.” (Ибн Абдилбарр)

“Уч нарсани ишлаган одам Жанатга хоҳлаган эшигидан киради: Қул ҳақини ўтаган, ҳар намоздан кейин 11 марта Ихлос ўқиган, жонига қасд қилган қотилини кечириб ўлган одам.” (Бариқа)

“Ҳеч кимнинг жонига, мол-мулкига, ор-номусига тегмай, шароб каби ичкиликлардан сақланиб, Ихлос сурасини юз марта ўқиган одамнинг эллик йиллик гуноҳлари кечирилади.” (Байҳақий)

“Эллик марта Ихлос сурасини ўқиганнинг эллик йиллик гуноҳлари кечирилади.” (Даримий)

“Жума намозидан кейин етти марта Ихлос, Фалақ, Нос сураларини ўқиган кишини Аллоҳу таоло келаси жумагача ёмонликлардан сақлайди.” (Ибн Сунний)

Расулуллоҳ алайҳиссалом бирор жойи оғриганда Фалақ ва Нос сураларини ўқиб, устига уфлар ҳамда оғриган ерини силарди. (Бухорий)

Эслатма: Юқоридаги ҳадиси шарифлар шартсиз билдирилган. Шартсиз билдирилган ибодатларнинг қабул бўлиши учун баъзи шартлар бор:

1. Мусулмон бўлиш;

2. Эътиқоди тўғри бўлиш, бидъатчи бўлмаслик;

3. Ҳаромлардан, гуноҳлардан сақланиш. Масалан, намоз ўқимаслик катта гуноҳ.

 

Савол: Ихлос сурасини ўқиган одам Қуръони каримни хатм этган бўладими?

Жавоб: Ихлос сурасини ўқиш жуда хосиятли, қийматли амал. Ҳадиси шарифларда шундай дейилади:

“Ихлос сурасини ўқиган одам Қуръонинг учдан бирини ўқиган бўлади.” (Термизий)

“Эллик марта Ихлос сурасини ўқиганнинг эллик йиллик гуноҳлари кечирилади.” (Даримий)

Ёсини шарифни ўқиш ҳам жуда савобли амал. Ҳадиси шарифда “Ёсини шарифни бир марта ўқиган одам, ўн марта Қуръон ўқигандек савобга эришади” дейилган. (Термизий)

Уч марта Ихлос сурасини ўқиган одам Қуръони каримни хатм этгандек савобга қовушади. Бир марта Ёсини шарифни ўқиган одам ҳам ўн марта Қуръони каримни хатм этгандек савобга қовушади. Қуръони каримни ўқиган одам ҳам хатм этиш савобига қовушади. Хатм савоби бошқа, хатм этгандек савобга қовушиш бошқа.

Бир камбағал киши “Пулим бўлганида шу ерга Аллоҳ розилиги учун бир масжид солдирардим” деб ният қиладиган бўлса, Аллоҳу таоло у инсонга масжид қурдиргандек савоб беради. Бироқ масжид солдирган одам масжид солдириш савобига қовушади. Яъни кўпроқ савоб олади. Масжид солдириш савоби билан масжид солдиргандек савобга эришиш иккови бошқа бошқадир.

Савол: Арафа куни ўқиладиган минг Ихлоси шарифни ўқийдиган пайтда, намоздан кейин ўн бир Ихлос ўқиладиган пайтда дастлаб бошлаганда аузу бисмиллоҳ айтилиб, суралар орасида фақат бисмиллоҳ айтилади, деб эшитганман. Шу тўғрими?

Жавоб: Ҳа, тўғри.

Батафсил

Аманаррасулунинг хосиятлари

Савол: Хуфтон намозидан кейин ўқиладиган “Аманаррасулу”нинг (Бақара, 285-286) қандай хосияти бор?

Жавоб: “Аманаррасулу”нинг хосиятлари кўп. Ҳадиси шарифларда бундай дейилган:

“Тунда Бақара сурасининг сўнгги икки оятини (Аманарасулу) ўқиган одамга шу икки оят ҳамма нарса учун кифоя қилади.” (Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий, Ибн Можа)

Батафсил

Қуръонга маъно бериш

Савол: Ҳожиларга тарқатиладиган Қуръони каримнинг таржимасидаги бир ҳадиси шарифда“Қуръонни ўзининг тушуниши билан тафсирлаган одам кофир бўлади” дейилган. Мен араб тилини яхши биламан. Қуръон ўқиган вақтимда баъзан у ердаги сўзлар, жумлаларнинг маъноларини тушунаман. Юқоридаги ҳадис бўйича менинг Қуръон оятларидаги сўзларни тушунишимнинг зиёни борми?

Жавоб: Зиёни йўқ. Бу ҳадис Имом Раббонийнинг “Мактубот” китобида ёзилган. Қуръони каримдаги оятларнинг, калималарнинг маъносини тушунишнинг зиёни йўқ. Лекин оятларга ўз калта ақли билан, чала билими билан маъно беришнинг, ҳукм чиқаришнинг жуда катта зиёни бор!

Батафсил