Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Имомликнинг шартлари

Имом бўла олиш учун олтита шарт тўкис бўлиши керак. Булардан лаоқал биттасига эга бўлмаган одамнинг орқасида намоз дуруст бўлмайди. Шартлар эса қуйидагича:

1. Мусулмон бўлиш. Абу Бакр ва Умарнинг «родияллоҳу анҳума» халифа эканликларига, меърож ҳодисасига ва қабр азобига ишонмайдиган одам имом бўла олмайди.

2. Балоғат ёшига етган бўлиш.

3. Ақли жойида бўлиш. Маст ва эси паст одам имом бўлолмайди.

Батафсил

Жамоат билан намоз

Намозда, энг кам икки кишидан бирининг имом бўлиши билан жамоат ҳосил бўлади. Беш вақт намознинг фарзларини жамоат билан адо этиш, эркаклар учун суннатдир. Жума ва Байрам намозларида эса, жамоат – фарздир. Жамоат намозларига кўп-кўп савоб берилиши ҳадиси шарифларда билдирилган. Пайғамбаримиз «саллаллоҳу алайҳи ва саллам» марҳамат қилдиларки: «Жамоат намозига, ёлғиз ўқилган намоздан йигирма етти марта кўп савоб берилади.» Бошқа бир ҳадиси шарифда эса: «Чиройли таҳорат олиб, масжидлардан бири сари, жамоат билан намоз ўқиш мақсадида йўлга тушадиган намозхоннинг ҳар қадамига Аллоҳу таоло бир савоб ёзади ва ҳар бир қадамида амал дафтаридан бир гуноҳ ўчирилади ва яна Жаннатдаги даражасини бир марта юксалтади.»- деб, марҳамат қилинди.

Батафсил

Ҳар қандай намозни бузишни фарз қиладиган сабаблар

1. “Дод” - деб қичқирган бир кимсани қутқариш учун, чуқурга тушиб кетган ёки тушиши мумкин бўлган кўр кимсага ёрдам бериш учун, куйиб қолиш ёки чўкиб кетиш эҳтимоли бўлган инсонларни қутқариш учун ва ёнғинни ўчириш учун ҳар қандай намозни бузиш фарздир.

2. Ота, она, бобо ва бувидан бири чақирганида намозни бузиш вожиб эмас, балки жоиз бўлса ҳам эҳтиёж бўлмаса, бузмаслик керак. Нофила (Суннатлар ҳам киради) намозларда бузса бўлади. Агар бу яқинлардан бирортаси «Дод»- деб ёрдамга чақиргудек бўлса, фарз намозларни ҳам бузиш лозим бўлади.

Батафсил