Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Саловот айтиш

Савол: Намоздан кейин саловот айтиш керакми ва саловот қандай ўқилади?

Жавоб: “Салот” - дуо деган маънони беради. Саловот деганимиз эса унинг кўплиги, яъни дуолар деганни билдиради. Саловот қисқача “Аллоҳумма солли ала Муҳаммад ва ала оли Муҳаммад” деб айтилади. Пайғамбаримизнинг исми айтилганда “алайҳиссалом”, “алайҳиссалоту вассалом” ёки “саллаллоҳу алайҳи васаллам” деб айтиш билан Пайғамбаримизга дуо этилган, яъни саловот айтилган бўлади.

Бир ояти каримада шундай дейилади:

Батафсил

Пайғамбаримизнинг шафоати

Савол: Пайғамбаримиз умматига қандай қилиб шафоат қиладилар?

Жавоб: Қиёмат куни қабрдан биринчи бўлиб Пайғамбаримиз (саллаллоҳу алайҳи васаллам) турадилар. Эгниларида жаннат либоси бўлади. Ливо-ул-ҳамд деб аталадиган байроқни тутиб, Буроқ (Жаннат жонивори) деган жониворга миниб, маҳшар майдонига борадилар. Пайғамбарлар ва барча одамлар мана шу байроқ тагида турадилар. Одамлар кутаверишдан чарчаб, аввало пайғамбарлардан ҳазрати Одамга, кейин ҳазрати Нуҳга, кейин ҳазрати Иброҳимга, кейин ҳазрати Мусо билан ҳазрати Исога бориб, ҳисоб-китобнинг бошланиши учун орага тушиб, шафоат қилишларини илтимос қилишади. Улар узр баён қилиб, Аллоҳу таолодан уялишларини айтиб, шафоат қила олишмайди. Ундан кейин одамлар Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга келиб ялиниб-ёлворишади.

Батафсил

Пайғамбарсиз дин бўлмайди

Савол: Нима учун намозда Қуръонда бўлмаган субҳонака, аттаҳияту, солли-борик дуолари ўқилади? Агар ҳадисларда бор десангиз, мен ҳадисларга ишонмайман. Чунки ҳадисларни Умавий араблари ўйлаб топишган. Солли-борик ўқиш билан одам пайғамбарга сиғинган бўлиб қолмайдими?

Жавоб: Қуръони карим Расулуллоҳга тушмадими? Расулуллоҳ намоз ўқимадиларми? Намозни умр бўйи узмай ўқиганлари қувватли хабарлар билан, яъни ижмо билан билдирилмадими? Ўша пайғамбар ўқигандек намоз ўқиш энди нимага хато бўлсин? Намознинг қандай ўқилиши, қанча ракъат эканлиги, қандай вақтларда ўқилиши, намозни бузадиган ва бузмайдиган нарсалар ҳадиси шарифлар орқали маълум қилинган.

Батафсил