Зам сураларнинг ўқилиш тартиби

Савол: "Саодати Абадия" китобида “Имомнинг биринчи ракатда иккинчи ракатда ўқийдиган зам сурасидан икки баробар узунроқ сура ўқиши суннатдир” дейилган. Масалан имом биринчи ракатда 5 оятлик "Фил" сурасини, иккинчи ракатда 4 оятлик "Қурайш" сурасини ўқиса, макруҳ бўладими? Ёки биринчи ракатда 3 оятлик "Наср", иккинчи ракатда 4 оятлик "Таббат" сурасини ўқиса, макруҳ бўладими? Макруҳ ва суннат бўладиган ҳолатларга мисол келтирасизми?

Жавоб: Келтирилган мисолларнинг ҳеч қайсиси макруҳ бўлмайди. Иккинчи ракатда биринчи ракатда ўқилган сура билан оятлар сони бирдек бўлса, ҳатто ундан икки оят узун бўлса ҳам, макруҳ бўлмайди. Уч оят узун бўлса, макруҳ бўлади. Яъни иккинчи ракатда биринчи ракатда ўқиган сурадан 3 оят узунроқ сура ўқилса, макруҳ бўлади.

Бунга бир неча мисол келтирамиз:

Қурайш сурасидан кейин Моун сурасини, Кавсар сурасидан кейин Кофирун сурасини ўқиш макруҳ бўлади. Кавсар сурасидан кейин Нос сурасини ўқиш ҳам макруҳ бўлади. Чунки бу мисолларда иккинчида ўқилаётган суралар биринчида ўқилган суралардан 3 оят узун. Ихлос сурасидан кейин Фалақ сурасини ёки Фалақ сурасидан кейин Нос сурасини ўқиш макруҳ бўлмайди. Чунки иккинчи ракатда ўқилган суралар биринчи ракатда ўқилган суралардан фақат 1 оятгина узун, агар 3 оят узун бўлганида эди, макруҳ бўларди. Бу қоида қисқа сура ва оятлар учундир. Узун бир оятдан кейин 3 ёки ундан кўп оят ўқиш макруҳ бўлмайди. Масалан, биринчи ракатда Оятал курси оятини иккинчи ракатда 6 оятдан иборат Кофирун сураси ўқилса, макруҳ бўлмайди.

Имомнинг аввало Моун сурасини сўнгра Кавсар сурасини, аввал Кофирун сурасини кейин Наср сурасини ўқиши суннатдир. Чунки биринчи ракатда иккинчи ракатда ўқиган сурасидан икки баробар узунроқ сура ўқимоқда. Шунингдек аввал Алақ сурасини кейин Қадр сурасини ўқиш ҳам суннат. Чунки Алақ сураси Қадр сурасидан икки мартадан ҳам кўпроқ узун.

Имомнинг ўнг тарафига салом бераётганда чап тарафига берадиган саломидан баландроқ овозда айтиши ҳам суннатдир. Икки тарафга ҳам бир хил тонда салом берса, макруҳ бўлмаса ҳам, суннатга эргашмаган бўлади.

Савол: Хуфтонни кечиктириб, кеча ярмидан ошгандан кейин, яъни макруҳ вақт кирганда ўқиганда макруҳ вақтда суннатлар ўқилмаганлиги сабабли хуфтоннинг суннатлари ўқилмайдими?

Жавоб: Тўғри, макруҳ вақтда суннатлар ўқилмайди. Лекин шомдан бомдодгача ҳеч қандай макруҳ вақт йўқ. Бу оралиқда нофила ёки суннатлар ўқилади. Бу ерда макруҳ бўлаётган нарса нофила ёки суннат намозини ўқиш эмас, хуфтон фарзини ярим кечагача кечиктиришдир. Хуфтонни кечиктириб, фарзини макруҳ қилиб ўқиса ҳам, суннатларини тарк қилмаслик керак. Илк суннатини ҳам, сўнгги суннатини ҳам ўқиш лозим. Витр намози шундоғам кеча намозидир, у имсок (фажр) вақтигача ўқилиши мумкин.

Бомдоднинг суннати билан асрнинг суннати фарздан кейин ўқилмайди. Буларни фарздан кейин ўқиш макруҳ. Шом киришига 40 дақиқа қолгандан бошлаб макруҳ вақт киргани учун шу куннинг аср фарзи ўқилмаган бўлса, фақат шу намоз ўқилади. Суннати ўқилмайди.

Савол: Зайтун ёғи менинг ошқозонимни оғритади. Аммо баъзи дўстларим “Зайтун ёғида шифо бор, ейишнинг ҳеч зарари йўқ” дейдилар. Зайтун ёғи есам бўладими?

Жавоб: Хасталигингиз нима эканлигини биз билмаймиз. Буни шифокордан сўраш керак. Ҳақиқатан меъданигизни оғритаётган бўлса, емаслик керак. Зайтун ёғи нормал ошқозонлар учун яхши. Асал ҳам шундай. Асалнинг шифо эканлиги Қуръони каримда ва ҳадиси шарифларда билдирилган. Лекин қанд касали билан оғрийдиган хастанинг зарар берадиган даражада асал ейиши ҳаром бўлади. Зайтун ёғи агар кишининг соғлигига зарар берадиган бўлса, унинг ейиши ҳам жоиз эмас. Шунингдек балиқ ва қулупнай ҳам баъзи кишиларда аллергия қўзғатади. Аллергия берадиган нарсаларни ейиш уларга ҳам жоиз эмас.

Батафсил

Уйда ҳеч ким бўлмаса

Савол: Уйга ёки масжидга кирганимизда ичкарида ҳеч ким бўлмаса, салом беришимиз керакми?

Жавоб: Ҳеч ким бўлмаса “Ассалому алайна ва ала ибодиллаҳиссолиҳин” деб салом берилади. Чунки уйимизда ва масжидда фаришталар бўлади. Елкаларимизда ҳам фаришталар бор. Уларнинг барчасига салом берган бўламиз.

Савол: Бир қиз билан кўришиб-гаплашиб турамиз. Учрашганда қўл ушлашиб, сайр қиламиз. Бир-биримиз билан гаплашишимиз ва қўл ушлашиб юришимиз зино ҳисобланадими?

Жавоб: Ёлғиз “зино” дейилганда жинсий алоқа тушунилади. Қизга боқишингиз бу кўз зиносидир. Гаплашишингиз эса тил зиносидир. Ҳадиси шарифда: “Кўзларнинг зиноси боқмоқ, қулоқнинг зиноси эшитмоқ, тилнинг зиноси гаплашмоқ, қўлнинг зиноси тутмоқ, оёқларнинг зиноси юрмоқдир” деб буюрилди. (Бухорий, Муслим, Абу Довуд)

Савол: Дўстларимнинг бошига мусибат тушса, улар учун қайғуролмайман. Ҳатто севинаман. “Ажаб бўпти” дейман. Бошқасининг бошига тушган мусибатга севиниш ҳақида динда нима дейилган?

Жавоб: Бу жуда ёмон хулқ. Бунга тавба-истиғфор қилиш керак. Атрофдаги инсонларнинг ишлари яхши бўлиб кетиши учун дуолар қилиш лозим. Чунки худди шу нарсалар сизнинг ҳам бошингизга келиши мумкин. Ҳадиси шарифда: “Мусулмон биродарингни бошига тушган мусибатга зинҳор қувонма. Чунки, Аллоҳу таоло марҳамат қилиб, уни ўша фалокатдан қутқариб, айни мусибатларни сенинг бошингга солиши мумкин” деб буюрилди. (Термизий)

Савол: Бир танишим дўстининг аёлини олиб қочиб, унга уйланди. Бу қилган иши исломиятга мосми?

Жавоб: Бу иши уч жиҳатдан тўғри эмас:

1) Бошқасининг аёлини йўлдан оздириш катта гуноҳ ҳисобланади. Ҳадиси шарифда: “Ўзганинг аёлини йўлдан оздириб, алдаганлар биздан эмас” дейилган. (Абу Довуд)

2) Эри бу аёлни талоқ қилмасдан аввал, ҳеч ким унга уйлана олмайди. Бирга яшашлари зино бўлади.

3) Эри аёлининг қочиб кетганини эшитиши билан дарҳол талоқ қилса ҳам, иддат муддати тугамагунча унга уйланиш мумкин эмас. Агар уйланса, зино бўлади.

Бир кимса ўзганинг аёлини йўлдан урса, бошқа биров ҳам чиқиб унинг аёлини йўлдан уриши мумкин. Ота-боболаримиз “Бировга чоҳ қазисанг, унга ўзинг тушасан” деганлар. Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Ўзингиз номусли бўлсангиз, аёлингиз ҳам номусли бўлади.” (Ҳаким)

Эрига хиёнат қилиб қочиб кетган аёл бирга қочган эркакка ҳам хиёнат қилиши мумкин. У эркак билан нима учун қочган бўлиши мумкин? Ё бойлиги учун, ё чиройи учун ёки ёш бўлгани учун. Қандай сабаб билан бўлмасин, ундан ҳам бойроғи, ундан ҳам чиройлироғи, ундан ҳам ёшроғи учраб қолса, у билан ҳам қочиб кетмаслигига ким кафолат бера олади? Аллоҳдан қўрқмаган кимса, ҳар нарса қилиши мумкин.

Батафсил

Исо Масиҳ таваллудини (Рождество) нишонлаш жоизми?

Савол: Янги йилни ва Исо Масиҳ таваллудини (Рождество) нишонлаш жоизми?

Жавоб: Янги йил билан Рождество бир-биридан тубдан фарқ қилади. Рождество насронийларнинг диний маросими. Буни нишонлаш заруратсиз жоиз эмас. Янги йилнинг инсонлар учун, мусулмонлар учун хайрли бўлишини тилаш ёки “Янги йилинг қутлуғ бўлсин!” деган одамга жавобан “Сенга ҳам қутлуғ бўлсин!” дейиш жоиз. Аммо бу кечага ўзгача эътибор қаратмаслик, бошқа кечалардан алоҳида ажратмаслик керак. Масалан, бу кеча уйини арча билан безамаслик, курка пишириб емаслик лозим. Айниқса, муборак бир кеча ҳисоблаб, мавлуд ўқитиш, суҳбатлар ташкиллаш умуман тўғри эмас.

Батафсил

Жинларнинг зарарлари

Савол: Жинлар инсонга зарар бера оладими, инсон шаклига кира оладими? Уларнинг зараридан сақланиш учун нима қилиш керак?

Жавоб: Жинларнинг мусулмони ва мусулмон бўлмагани бор. Мусулмон бўлган жинлардан инсонга бир зарар келмайди. Улар фақат ибодат билан машғул бўладилар. Аҳли суннат олимлари уларни танийди. Солиҳ инсонлар каби кўриниб, суҳбат қиладилар. Кофир бўлган жинлар инсонларга турли шаклларда зарар берадилар. Инсондан ажралмай турли шаклларга кира оладилар. Масалан, микроб шаклига кириб, инсоннинг томирларида юради. Фақат мўминларнинг юрагига кира олмаса ҳам, қалбига васваса солиши мумкин. Эчки, илон, мушук шаклига кирганлари кўп кузатилган.

Кофир жинлар яхши инсон шаклига ҳам кириб, яхши ва фойдали ишлар қилиши мумкин. Кофир ва фосиқлар билан дўст бўлиб олгандан кейин ҳеч улардан ажралмай, гуноҳ ҳамда куфрга судрайди. Жинлар ва шайтонлар тушда ҳам кўринади. Жуда чиройли шаклга кириб, иҳтилом (жунуб бўлиш)га сабаб бўлади. Фаришталар инсонни жинларнинг зараридан сақлайди. Ояти карима ва дуо ўқиб, Аллоҳу таолога сиғинганларга ҳам жинлар ҳеч нарса қилолмайди.

Инсонларга касалликларнинг даволарини ва керакли дориларни ўргатганлари, тутқаноқ хастасининг баданига кириб, унга зарар берганилиги, инсонларга назари текканлиги китобларда ёзилган. Жин уч синфга бўлинади:

1. Ел ва ҳаво каби бўлганлар.

2. Ердаги қўнғиз ва жониворлар каби бўлганлар.

3. Диннинг амр ва тақиқларига бўйсунишга мажбур бўлганлар. Буларга ҳисоб ва азоб бор.

Жин олов ва ҳаводан яратилганлиги учун жуда енгилдир. Тез ҳаракат қилади, енгил бир туртиш билан ўладилар. Умрлари қисқа, дин билимлари оз ва кибрли бўладилар. Бир-бирлари билан доимо урушиб юрадилар. Жинларнинг ўлими ерда йўқ бўлиш билан тугайди. Қарилари ёшариб, гўдаклик ҳолига келади ва ўлиб, ерда йўқолади.

Кофир жинлар фолчи ва сеҳр-жоду қиладиганлар кимсалар билдирган кишиларга сеҳр-жоду қиладилар. “Ҳадиқа”даги ҳадиси шарифда “Сеҳр (жоду) қилган, қилдирган ва бунга ишонган бизлардан эмас” деб буюрилган. Фолчилар, мунажжимлар ва жинлар билан гаплашиб ҳар саволга жавоб берувчилар сеҳр-жоду қилувчилар синфига киради. Буларнинг олдига бориб, сўзлаганларига, қилганларига ишониш, баъзан тўғри чиқса ҳам, Аллоҳдан бошқасининг ҳамма нарсани билишига ҳамда истаганини қилишига ишониш бўлиб, куфрдир.

Ўтган нарсаларни жиндан сўраш жоиз, келажакда бўладиган нарсаларни сўраш эса жоиз эмас. Чунки келажакни ва ғайбни фақат Аллоҳу таоло билади. Кофир жинлар ёлғончи бўлганлиги учун бўлиб ўтган нарсаларни ҳам кўрмасдан туриб кўрдик дейишлари мумкин. Жин билан гаплашадиганларга бориб, инсонни жиндан қутқарганига ишониб, унга пул бериш жоиз эмас.

Жиндан қутулиш учун энг таъсирли қурол Калимаи тамжид, яъни “Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллоҳ алиййил азим” ва истиғфор дуосидир. Буларни ўқиб юрган кимсадан жинлар қочади ва сеҳр-жоду бузилади. Жин мактуби дейилган дуони ёнида олиб юрган ёки уйида сақлаган кимсага жин тегмайди, ҳатто кишига ўрганиб, ёпишиб олган жин ҳам кетади.

Оятил курси, Ихлос, Муаввизатайн ва Фотиҳа сураларини тез-тез ўқиб туриш ҳам инсонни жиндан муҳофаза этади. Бу ояти карималарни ўқиш билан, бу мактубни ёнида олиб юриш билан, шифо оятларини ўқиш билан ва буларни сувга эзиб, фойдаланишни истаганлар аҳли суннат эътиқодига мос тўғри имон соҳиби бўлиш керак. Буларни ёзган ва ишлатганнинг эътиқоди тўғри бўлмаса ва ҳаром ишлайдиган бўлса, фойдаси тегмайди.

Жин ва шайтон ёмонлигидан сақланиш учун, тутқаноқ касали ва сеҳр-жодуга қарши ҳимоя этувчи оят дейилган “Ояти хирз”ни етти кун ўқиш ва бу оятларни ёнида олиб юриш керак.

Авлиёларнинг руҳлари кўринмай ҳам, кўриниб ҳам севганларига фойда беради ҳамда балолардан сақлайди. Уларни танишга, севишга ва севилишга ҳаракат қилиш керак.

Батафсил

Ҳайит байрамларида қилинадиган ишлар

Савол: Ҳайит байрамларида нималар қилиш керак?

Жавоб: Байрамда эрта туриш, ғусл этиш, мисвок қўлланиш, хушбўй ҳидлар суриниш, янги ва тоза либос кийиш, севинганини билдириш суннатдир.

Ҳайит кунлари узук тақиш, кўришган кишиларга кулар юз билан салом бериш, фақирларга кўп садақа бериш, исломиятга тўғри хизмат этаётганларга ёрдам бериш, аразлаганларни яраштириш, қариндошларини, дин биродарларини зиёрат этиш, уларга ҳадя бериш суннатдир.

Байрам кечасини иҳё этган кимсалар катта савобга қовушиши билдирилган. Ҳадиси шарифда “Байрам кечаларини иҳё этганларнинг қалби қалблар ўлган кунда ўлмайди” деб марҳамат қилинди. (Табароний)

Аразлашиб қолганлар ҳайитни кутмай дарров ярашиб олишлари керак. Аллоҳу таолони ва Пайғамбаримизни севган кимса инсонларнинг қусурларига қарамайди. Яхши инсон, яъни мўмин барча билан яхши муомалада бўлади. Бошқаларга ташвиш келтирмаганидек, ўзи ҳам бошқалардан келган азиятларга сабр қилади. Бир камчилиги сабабли ҳеч кимдан аразламаслик керак.

Аразлашган бўлса ҳам, буни уч кундан ортиқ давом эттирмаслик лозим. Агар байрамгача давом этган араз-гиналар бўлса, кўп ўтказмай тезда ярашиб, розилашиб олиш керак. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:

“Бир-бирингиз билан муносабатингизни узманг. Бир-бирингиздан юз ўгирманг. Бир-бирингизга адоват ва душманлик қилманг. Бир-бирингизни ҳасад қилманг. Эй Аллоҳнинг қуллари биродар бўлинглар. Бир мусулмоннинг биродари билан уч кундан ортиқ аразлашиб юриши ҳалол эмас.” (Бухорий)

“Мусулмонлар билан уч кундан ортиқ аразлашган одам Жаҳаннамга кетади.”(Насоий)

“Бир-бири билан аразлашган икки кишидан қайси бири биринчи бўлиб салом берса, гуноҳлари авф бўлади. Берилган саломга наригиси алик олмаса, униг ўрнига фаришталар жавоб беришади. Алик олмагандан шайтон хурсанд бўлиб, илтифотлар ёғдиради.” (Ибн Абу Шайба)

“Мўмин кишининг биродарига уч кундан ортиқ жаҳл қилиши жоиз эмас. Уч кундан кейин унга салом бериб, аҳволини сўраш керак. Саломига алик олса, савобга бирга шерик бўлади. Алик олмаса, гуноҳга қолади. Салом берган одам аразлашиш айбидан қутулган бўлади.” (Абу Довуд)

“Дин қардоши билан бир йил аразлашиб юрган одам, уни ўлдиргандек гуноҳга ботади.” (Байҳақий)

“Амаллар душанба ва пайшанба куни Аллоҳу таолога арз қилинади. Аллоҳу таоло ўзига ширк қўшмаган барча қулларини авф этади. Фақат бу мағфиратга бир-бирига адоват қилган икки мўмин эриша олмайди. Аллоҳу таоло “Бу иккиси ярашмагунча амалларини менга келтирманглар” деб буюради.” (И.Молик)

“Икки киши бир-бири билан ярашмасдан вафот этадиган бўлса, Жаҳаннамни кўрмасдан Жаннатга киролмайди. Жаннатга кирсалар ҳам бир-бири билан юзлашолмайдилар.” (Ибн Ҳиббон) 

Батафсил

Унутилган суннатлар ва фарзлар

Савол: Бир ҳадисда “Тарк этилиб, унутилган бир суннатимни қайтиб тиклаганга юз шаҳид савоби берилади” деб марҳамат қилинган. Ҳозирги кунимизда тарк этилган суннатлар қайсилар? Агар билганимизда бошқалар қилмаса ҳам биз ишлаб юз шаҳид савобига қовушардик.

Жавоб: Тарк этилган кўплаган суннатлар бор. Бир ҳадиси шарифда “Умматим бузилган вақтда суннатимга ёпишганга бир шаҳид савоби бор” деб айтилган. (Табароний, Ҳаким)

Асосан қуйидаги суннатлар кўп тарк этилади:

Мусофаҳа этиш, яъни суннатга мос қўл олиб кўришиш унутилган.

Соқол суннатга мос қўйилмайди.

Намозларда бош кийим кийишга аҳамият берилмайди.

Таҳорат олишда қўл ва оёқлар уч мартадан ювилмайди. Бармоқ оралари уч марта ҳилолланмайди (ҳўл бармоқ билан бармоқ ораларини артиш).

Аксирган кимса “Алҳамдулиллоҳ” демайди. Эшитганлар эса динда бўлмагани ҳолда “Соғ бўл” дейдилар. Ҳолбуки “Алҳамдулиллоҳ” дейиш суннат, буни эшитган мусулмон киши “Ярҳамукаллоҳ” дейиши фарздир.

Фақат таниганларига салом бериш қиёмат аломатларидандир. Салом суннатга мос берилмайди. Бир хонада ўтирилганда бир киши бу хонага ўн марта кириб-чиқса, ҳар кирганида салом бериши суннатдир. Бу суннат ҳам унутилган.

Масжидга кирган кимса Қуръон ўқилмаётган бўлса, салом бермайди. Масжидда салом берилмайди деб ҳисобланади.

Таҳоратда бутун бошни масҳ этиш унутилди. Моликий ва ханбалийда бутун бошни масҳ этиш фарз бўлгани ҳолда бу суннат одатда бажарилмай қолмоқда. Фақат фарз билан қониқиш ҳосил қилинмоқда.

Дуо қилаётганда қўллар суннатга мос тутилмайди.

Жаноза намози ўқилаётганда суннат бўлган тасбеҳлар тарк этилмоқда. Намозлардан кейин Оятал курси ўқилмаяпти.

Бир суннатни тиклаганга юз шаҳид савоби берилганига кўра, бир фарзни тиклаганга қанча савоб берилишини ўйлаб кўриш керак. айниқса, фарзлар ҳеч қачон тарк этилмаслиги керак.

Кўпчилик тарк этган баъзи фарзлар:

Фарзларни ва ҳаромларни ўрганиш (билмаган кимса доим гуноҳ ишлайди).

Тўғри эътиқод соҳиби бўлиш (аҳли суннат эътиқодини ўрганиш).

Аллоҳ дўстларини дўст, душманларини душман деб билиш.

Намоз ўқиш ва ушр бериш.

Ҳижобга риоя қилиш.

Салом берилганда алик олиш.

Аксириб “Алҳамдулиллоҳ” деган кимсага “Ярҳамукаллоҳ” деб жавоб бериш.

Ҳалолдан топиб, ҳалолдан еб-ичиш.

Ризққа Аллоҳнинг кафил эканлигини билиш.

Таваккал ва қаноат этиш.

Аллоҳу таолога берган неъматлари учун шукр этиш, яъни уларни динга мос шаклда ишлатиш.

Жаноби Ҳақдан келган бало-қазога сабр этиш, яъни исён этмаслик.

Гуноҳларга тавба этиш.

Ота-онага яхшилик қилиш.

Амри маъруф қилиш (фарзи кифоядир).

Гуноҳлардан қочиб, ибодат билан машғул бўлиш.

Оламга ибрат назари билан қараш.

Тилини ҳаёсиз сўзлардан сақлаш.

Ҳеч кимни масхара қилмаслик.

Ҳаромга қарамаслик.

Қулоғини чолғулардан сақлаш.

Батафсил

Бидъат аҳлининг амали

Савол: Бир кимса аҳли суннатдан бўлмаса, аммо куфрга туширувчи бидъати ҳам йўқ. Бундай бидъат аҳлининг қилган ибодатлари саҳиҳ бўладими?

Жавоб: Аҳли суннат эътиқодида бўлмаган кимсага бидъат аҳли дейилади. Бидъат аҳлининг қилган ибодатлари саҳиҳ бўлгани ҳолда қарздан ва азобдан қутулса ҳам, ваъда қилинган савобларга қовушолмайди. Охиратда дунёда қилган яхшилик, хайр ва ҳасанотларининг эвазига ҳеч нарса ололмайди. Буларга қовушиши учун тавба этиб, имонини тузатиш керак. Аҳли суннат бўлмаганнинг имони тўғри бўлмайди. Имони бузуқ бўлган кимса Аллоҳу таолонинг розилигига, севгисига қовушолмайди. Унинг раҳматидан, ёрдамидан маҳрум қолади. Роҳатни, ҳузурни тополмайди. Ҳадиси шарифда “Бир бидъат аҳлининг намози, рўзаси, ҳажи, умраси, жиҳоди, тавбаси, фарзи, нафиласи ва ҳеч бир яхшилиги қабул бўлмайди. Сарёғдан қил суғургандек диндан чиқиши осон бўлади” деб марҳамат қилинган. (Ибн Можа)

“Ҳадиқа” ва “Бариқа”да “Бидъат аҳлининг ҳеч бир ибодати қабул бўлмайди” ҳадиси шарифи очиқланиб “Ибодатлари саҳиҳ бўлади, фақат савоб берилмайди” дейилади. Тавбаси қабул бўлмайди дегани, амалини тўғри билиб, тавба этмагани учундир.

Фосиқларнинг ва бидъат аҳлининг ибодатлари саҳиҳ бўлса ҳам, қабул бўлмайди. Қабул бўлмайди дегани саҳиҳ бўлмайди дегани эмас. Саҳиҳ бўлади, фақат савоби бўлмайди деганидир. (Радд-ул мухтор)

Авлиёни севиш

Савол: Шоҳ-ул Кармоний исмли бир зот “Авлиёни севишдан ҳам устун ибодат бўлмайди” дейди. Бу сўз тўғрими? Бировни севиш қанақасига ибодат бўлсин?

Жавоб: Динимизда ҳубби филлоҳнинг, яъни Аллоҳ учун Аллоҳнинг севганларини севишнинг аҳамияти жуда катта. Ҳубби филлоҳ имоннинг асоси, шартидир. Ҳубби филлоҳсиз имон бўлмайди. Жаноби Ҳақ ҳазрати Исога “Агар ер ва кўкда бўлган бутун махлуқларнинг ибодатини бажарсанг ҳам, дўстларимни севмагунингча ва душманларимга душманлик этмагунингча уларнинг ҳеч фойдаси бўлмайди” деб ваҳий туширди. (К. Саодат)

Мусо алайҳиссалом “Ё Рабби, сен учун энг қадрли амал қайси?” деб сўради. Аллоҳу таоло “Мен учун авлиёмни, дўстларимни севиш ва душманларимга душманлик кўрсатишдир” деб буюрди. (Мактуботи маъсумия)

Фиқҳ олими Муҳаммад бин Ҳусайин Бажли Расулуллоҳни тушида кўрди. Энг яхши амал қайсилигини сўради. Расулуллоҳ “Авлиёнинг ёнида бўлиш” деб жавоб бердилар. Тирик авлиё тополмасакчи деганида “Тирик бўлса ҳам, вафот этган бўлса ҳам уни севиш энг яхши амалдир” деб буюрдилар. (Сафинатул ироқия)

Авлиё Аллоҳнинг дўстлари деганидир. Авлиёни севиш Аллоҳу таолони севишдир. Бир кимса бир зотни севса ва унга ҳеч қанақа хизмат, яхшилик қилолмаса, фақат унинг ота-онасига ёки болаларига турли яхшилик ҳамда эҳсонда бўлса, у зот булардан мамнун бўлмайдими? Уни севмайдими? Мана шундай авлиёларнинг ҳам Аллоҳу таолонинг яқинлари даражасида эканликлари ҳадиси шарифда билдирилмоқда. Аллоҳнинг яқинларини севиш, уларга хизмат этиш қандай буюк неъматдир.

Эътиқоди бузуқ бўлган кимса на авлиё бўлади, на амали қабул бўлади.

Батафсил