Аёлнинг эри устидаги ҳақлари

            Савол: Аёл билан яхши муносабатда бўлишнинг йўли нимада?

Жавоб: Аёлининг гўзал ахлоқли бўлишини истаган эр, аввал ўзи гўзал ахлоқли бўлиши керак. Қуръони каримда инсонга келадиган мусибатлар қилган гуноҳлари сабабли эканлиги билдирилган. Шундай экан, динимизнинг амр ва тақиқларига риоя этган киши, аёли билан яхши муносабатда бўлади.

Алиййул Хавас ҳазратларидан аёли аразлаб қолганди. Эрига норозилигини кўрсатиш учун алоҳида чойнак-пиёла қўллана бошлади. Бир куни Алиййул Хавас ҳазратлари янглишиб, аёлининг чойнагидан чой ичганида аёли бу чойнакни синдирди. Ҳазрат ҳатто “Нега чойнакни синдирдинг?” демаган, ўзини ҳеч нарса бўлмагандек тутганди.

Батафсил

Эрнинг аёли устидаги ҳақлари

Савол: Эрнинг аёли устида қандай ҳақлари бор?

Жавоб: Эрнинг аёли устида ҳақлари кўп. Аёл эри билан яхши муомалада бўлиш керак. Ҳадиси шарифда “Аёлнинг жиҳоди бу – эри билан яхши муомалада бўлишдир” деб марҳамат қилинди. (Табароний)

Бир аёл эрини чиройли кутиб олар, ширин гаплар гапириб кайфиятини кўтаришга ҳаракат қиларди. Пайғамбар жанобимиз аёлнинг бу ҳаракатларини билиб “Аёлингга салом сўзла, ярим шаҳид савобига қовушганини хабар бер!” деб марҳамат қилдилар. (Ширъа)

Батафсил

Ота-онанинг гапига кирмай турмуш қуриш

Савол: Бир қизнинг солиҳ ота-онасининг гапига кирмай, севган кишиси билан турмуш қуриши жоизми? Ота-онанинг фарзанди устида қандай ҳақлари бор?

Жавоб: Имом Насафий ҳазратлари билдиради: Ота-онанинг фарзандлари устида саксон ҳақи бор. Ҳадиси шарифда “Ота-онасини динга мос хизматлари билан рози қилган, Аллоҳу таолони рози қилган бўлади. Уларни ғазаблантирган, Аллоҳу таолони ғазаблантирган бўлади” деб марҳамат қилинди. (Ибн Нажжор)

Ҳасан Басрий ҳазратлари Каъбани тавоф этаётганида елкасига бир юк ортиб олган бирини кўриб деди:

- Нимага юк кўтариб олиб, тавоф этяпсан?

Батафсил

Қайнота ва қайнона

Савол: Қайнота ва қайнонага “ота-она” дейиш жоизми?

Жавоб: Қайнота-қайнонага “ота-она” дейиш ақлга тўғри келмайдигандек туюлса ҳам, аждодларимиз уларга ҳурмат маъносида “ота-она” деганлар.

Бақара сурасининг 133-ояти каримасида Яқуб алайҳиссаломга “Отанг Иброҳим, Исмоил ва Исҳоқ” деб буюрилган. Маълумки, Яқуб алайҳиссалом Исҳоқ алайҳиссаломнинг ўғли. Исмоил алайҳиссалом амакиси, Иброҳим алайҳиссалом эса бобосидир.

Иброҳим алайҳиссаломнинг отаси Торуҳ бўлгани ҳолда амакиси ва ўгай отаси Азар учун Қуръони каримда “Иброҳимнинг отаси” ифодаси келган. (Анъам, 74)

Батафсил

Аёл-эркак ва она

Савол: Оят ва ҳадисларда она ҳақининг аҳамияти катта эканлиги, шу жиҳатдан аёлнинг эркакдан устун эканлиги айтилади. Устунлигининг жинси билан алоқаси борми?

Жавоб: Динимизда ирқ, ранг ва жинс устунлиги йўқ. Устунлик тақвога, Аллоҳ олдидаги даражасига кўрадир. Мусулмон бўлган ҳабаш аёл, мусулмон бўлмаган оқ рангли бир қиролдан устундир. Ҳатто қиёслаб ҳам бўлмайди. Бири абадий Жаннатлик, наригиси эса абадий Жаҳаннамликдир.

Она ҳақи аҳамиятлидир. Онага ҳурмат ва хизмат отадан аввал келади. Бири савол берди:

- Ё Расулуллоҳ, инсонлар орасида яхшилик қилишимга энг лойиқ бўлган ким?

Батафсил

Ота-онанинг фарзанди устидаги саксон ҳақи

Савол: Ота-онанинг фарзанди устида қанақа ҳақлари бор?

Жавоб: Имом Насафий ҳазратлари билдиради: Ота-онанинг фарзандлари устида саксон ҳақи бор. Қирқтаси ҳаётлигида, қирқтаси вафотидан кейин. Ҳаётлигидаги қирқ ҳақдан ўнтаси бадан билан, ўнтаси тил билан, ўнтаси қалб билан, ўнтаси пул биландир.

Бадан билан бўлган ҳақлари:

1. Хизматларини қилиб, розиликларини олмоқ. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:

“Ота-онасига хизмат қилганнинг умри баракали ва узун бўлади.” (Ислом ахлоқи)

Батафсил

Никоҳ қандай ўқилади?

Савол: Келин ва куёвнинг ўзлари ҳам шу ерда бўлсалар, диний никоҳ қандай қилинади?

Жавоб: Никоҳ билан боғлиқ расмий муаммолар битгандан кейн бир мусулмон эркак икки мусулмон эркак гувоҳ ёнида уйланадиган қизига “Сени ўз никоҳимга олдим” дейди, қиз ҳам “Мен ҳам бу никоҳни қабул этдим” дейиши билан никоҳ саҳиҳ бўлса ҳам, аслида  суннатга мос никоҳ қуйидагича қилинади:

Ҳозирги вақтда динни биладиганлар камайиб кетганлиги учун никоҳ ўқийдиган киши куёв билан келинга Аллоҳу таолонинг сифатларини санаб, имоннинг ва исломнинг шартларини айтганидан кейин “Қабул этдингми?” деб сўрайди. Ҳа жавобини олгач, келин билан куёвнинг мусулмонликларини аниқ бўлгандан кейин уларнинг никоҳлари ўқилади.

Батафсил