Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
1-савол: Намоз вақтларини кўрсатувчи тақвимлар ва рамазон имсокиялари (жадваллари) нима учун бир-биридан фарқ қилади? Нима учун барчаси бирдай эмас?
ЖАВОБ: 1983 йилдан аввал бутун тақвимларда намоз вақтлари бирдай эди. Лекин 1983 йили намоз ва рўза вақтлари ўзгартирилди. 1982 ва ундан олдинги йилларнинг қайси бирига қарасак ҳам бутун тақвимларда тўғри имсок (фажр) ва намоз вақтлари берилган. 1983 йилдан бошлаб эса, тўғри вақтларга оид ҳисоб-китобнинг усул ва қоидалари тарк этилди.
Тақвимлар орасидаги тафовутнинг сабаби иккита:
Биринчиси: Илмий, астрономик заруратга биноан вақтларнинг ҳисобига мутлақо қўшилиши керак бўлган Тамкин муддатининг баъзи вақтлардан бутунлай олиб ташланиши, баъзи вақтлардан эса камайтириб ишлатилишидир.
Иккинчиси: Имсок вақти ҳисобларида қуёшнинг уфқ остидаги баландлик даражаси бўлган иртифоси -19°дан -18°га камайтирилиб, қуёшнинг уфққа яқинлаштирилишидир.
Қуйидаги изоҳлар, Туркия ва Ўрта Осиё сингари йилнинг ҳар фаслида, ҳар бир вақти тўлиқ ташаккул қиладиган, яъни кирадиган, ўлкаларга тегишли.
