Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Иймон тўғри бўлиш керак

 Сезги органлари ва ақлий илмлар кўпинча иймон келтиришга кўмакчилик қилади. Фан илмлари оламдаги низомнинг, тартибнинг тасодифан эмаслигини ва бир яратувчининг борлигини, мана шундай бир мувозанатли дунёда яшаётганимизни тушуниш, билиш ва иймон келтиришга ундайди. Иймон деб, охирги пайғамбар Муҳаммад алайҳиссаломнинг Аллоҳу таолодан келтирган илмларини ўрганиб, ишонишга айтилади. Ишониш лозим бўлган бирорта ақида учун, «ақлимга тўғри келса ишонаман» – дейиш, пайғамбарларни инкор қилиш билан баравардир. Дин ақоиди, мутафаккирларнинг ёки олимларнинг ўйлаб топган нарсалари эмас, балки пайғамбарларга Аллоҳу таоло тарафидан ваҳий қилинган қоидалардир. Шунинг учун уларга, «ақлга тўғри келмайди» деб ишонмаслик, пайғамбарларга ишонмаслик бўлади. Тўғри иймонга эга бўлиш учун, севгили пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг Аллоҳу таолодан келтирган бутун қоидаларни, Уларнинг ворислари (меросхўрлари) бўлмиш Аҳли суннат олимларининг китобларидан ўрганиб, китобдагидек ишониш керак. Тўғри ва мақбул иймон соҳиби бўлиш учун, қуйидаги хусусларга ҳам диққат қилиш керак:

Батафсил

Афъоли мукаллафин

 Афъоли мукаллафин ёки Аҳкоми Исломия

[Мукаллафнинг вазифалари]

 Ислом динининг амр ва таъқиқларига Аҳкоми шариа (Шариат ҳукмлари) дейилади ёки Аҳкоми Исломия (Исломият ҳукмлари) дейилади. Бунга яна Афъоли мукаллафин (Мукаллафнинг вазифалари) ҳам дейилади. Афъоли мукаллафин саккизта бўлиб: Фарз, Вожиб, Суннат, Мустаҳаб, Мубоҳ, Ҳаром, Макруҳ, Муфсиддир.

 1. ФАРЗ: Аллоҳу таоло, инсонларнинг бажо келтиришини ояти карималарда очиқча ва қатъий равишда амр қилган ҳукмларга фарз дейилади. Яъни Қуръони каримда очиқча амр қилинган бутун хусуслар фарздир. Фарзларнинг тарки ҳаромдир. Фарзга ишонмайдиган ёки менсинмайдиган ва адо этишга аҳамият бермайдиганлар Худо сақласин, кофир бўлишади. Икки турли фарз бор:

а)Фарзи ‘айн: мукаллаф бўлган ҳар бир мусулмоннинг бевосита ўзи адо этиши керак бўлган фарзлар. Яъни бирининг ўрнига бошқа бири қила олмайдиган фарз ибодатларга Фарзи айн дейилади. Масалан: Иймон келтириш, таҳорат олиш, ғусл, беш вақт намоз ўқиш, рамазонда рўза тутиш, бой бўлганда закот бериш ва ҳажга бориш каби вазифалар фарзи айнга, яъни ҳар ким ўзи адо этиши керак бўлган ибодатларга киради. [ғарб мусулмонлари орасида] Ўттиз икки ва эллик тўртта фарз атамаси [Туркистонда эса 40 фарз атамаси ] машҳурдир.

Батафсил