Закот ёки садақа сўрамоқ
Савол: Закот ёки садақа сўраш дурустми?
Жавоб: Бир кунлик егулиги бор кишининг закот ёки садақа сўраши ҳаромдир. Лекин сўрамасдан берилган садақани, закотни олиши жоиз. Муҳтож бўлмаган фақирнинг берилган закот ёки садақани олмагани афзал. Бир саҳоба закот тўплаш вазифасини сўраганида жаноби Расулуллоҳ “Сени одамлар ювиб ташлаган кирларни тўплашга масъул қилишни истамайман” дедилар. (Ибни Ҳузайма)
Закот сифатида берилган бир туяни сўраган одамга “Семиз кимсанинг иссиқда терлаган бадани ювилган кир сув ичиладими? Закот мана шундай кир кабидир” деб айтилди. (Имом Молик)
“Закот аралаштирган молини фасод қилади” ҳадиси шарифини имоми Аҳмад ҳазратлари “Эҳтиёжи бўлмаган ҳолда закот сифатида олинган мол бошқа молларни ҳалок қилади” деб изоҳлаганлар. (Тарғиб)
Закотни муҳтожларга бериш лозим. Қуръони каримнинг кўплаб жойида намоз билан закот бирга зикр қилинган. “Намозни ўқинг, закотни беринг” деб буюрилган. (Бақара, 43)
Савол: Фақир закот сўрай оладими?
Жавоб: Йўқ, фақат фақир эканлигини билдириши жоиз.
Савол: Закот кимларга берилади? Тиланишда ўлчов нима?
Жавоб: Закот ишлай олмайдиган даражада хаста ёки ногирон бўлганларга ёхуд ишласа ҳам зўрға кун кўрадиган мусулмонга берилади. Аллоҳу таоло бундай фақирларни халқнинг ичида қирқдан бир қилиб яратган. Буларга закот берган бой мусулмон ҳам ибодатларини ишлаб Аллоҳу таолонинг розилигини қозоноди, ҳам ижтимоий ёрдам кўрсатган бўлади. Ҳам молини, бойлигини фақирларнинг ҳақларидан ва тажовузларидан ҳимоялаган бўлади. Бойлар бойлигининг қирқдан бирини муҳтожларга берадиган бўлса, мусулмон ўлкаларда фақирлик масаласи ҳал этилган бўлади.
Закот ва садақалар айни вақтда ижтимоий ёрдам бўлиб, иқтисодий фалокатларнинг олдини олиш учун тадбирдир. Фақир эҳтиёжидан ортиқ ва нисобдан оз закот олиши мумкин. Нафақасидан ортиқ, лекин нисоб миқдоридан оз моли бўлган кишига фақир дейилади. Ойлиги қанча бўлса ҳам рўзғор юритишда қийналадиган ҳар қандай ишчи фақир ҳисоблангани учун закот олиши мумкин.
Ҳадиси шарифларда қуйидаги марҳамат қилинди:
“Муҳтож бўлмасдан тиланган киши қизиб турган чўғни ютган одамга ўхшайди.” (Байҳақий)
“Пул жамғариш учун тиланган кимса чўғни тилаб олган бўлади.” (Муслим)
“Ўзи ёки фарзандлари дош бера олмайдиган эҳтиёжи йўқ бўлгани ҳолда тиланган кимсани Аллоҳу таоло кутмаган жой ва вақтда муҳтож қилади.” (Байҳақий)
“Тиланчи тиланишдаги зарарни билганида эди, дарров тиланишдан воз кечарди.” (Табароний)
“Ҳақиқий йўқсил одам эҳтиёжини таъминлайдиган ҳеч нарсаси бўлмаган, эсланмагани учун садақа ҳам берилмайдиган, ўзи ҳам бировдан бир нарса сўрамаган кишидир.” (Бухорий)
“Мана шу уч нарса учун қасам ичаман: Садақа бериш билан асло мол камаймайди. Шундай экан, садақа беринг. Зулм кўрган одамини Аллоҳ розилиги учун авф этган дунё ва охиратда азиз бўлади. Шундай экан, кечиримли бўлинг. Тиланиш эшигини очган кимсага Аллоҳу таоло фақирлик эшигини очади.” (И.Аҳмад)
“Эрталабки ва кечқурунги егулиги бор одам тиланиш учун бой ҳисобланади.” (Рузайн)
Бир кунлик, яъни нонушта ва кечки егулиги бор кишининг тиланиши жоиз эмас. Тиланчининг ёнида бир кунлик егулик пули бўлса, унга яна бирон нарса бериш жоиз эмас. Лекин ёнида пули бўлмаса ёки жуда оз бўлса, унинг бир кунлик егулиги борлиги номаълум бўлгани учун садақа бериш жоиз бўлади.
Ҳар куни оз бўлса ҳам садақа бериш керак. Бир ой кутиб, кўпроқ қилиб бераман дея садақасиз кун ўтказиб юбормаслик керак.
Билол Ҳабаший ҳазратлари меҳмонларига икром этиши учун Расулуллоҳга беришни ният қилиб энг яхши хурмоларидан бир этак ажратиб қўйганди. Бир куни Пайғамбаримиз ҳазрати Билолнинг уйига келиб бу хурмоларни кўргач буларнинг нима эканлигини сўрадилар. Ҳазрати Билол “Буларни меҳмонларингизга икром қиласиз дея сизга сақлаб қўйгандим” деди. Жаноби пайғамбаримиз “Буларнинг жаҳаннамда тутун бўлишидан қўрқмайсанми? Эй Билол, буларни садақа қил, камаяди деб қўрқма” деб марҳамат қилдилар. (Баззор)
Ҳадя учун ҳам узоқ вақт сақлаш дуруст кўрилмаган.
